Risico's bij schenden van de CROW 500 informatieplicht

Dat er uit de WIBON (Wet informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken) en de CROW publicatie 500 (richtlijn schade voorkomen aan kabels en leidingen) verantwoordelijkheden voortvloeien voor grondroerders is bij de meesten wel bekend. Ook over de zorgvuldigheidsplicht van opdrachtgevers is de laatste tijd veel gezegd en geschreven.

Maar ook beheerders van netten hebben verplichtingen die te maken hebben met het voorkomen van graafschade. De aan het KLIC-systeem gekoppelde informatieplicht spreekt hierbij het meeste tot de verbeelding.

Wat zijn de gevolgen wanneer de liggingsgegevens van een kabel of leiding niet tijdig of op nauwkeurige wijze worden verstrekt? Wat wordt er van de beheerders verwacht als de gegevens onduidelijk zijn? En wat zijn de risico’s wanneer de beheerder niet aan zijn informatieplicht voldoet?

De informatieplicht

Aan de basis van het zorgvuldig graafproces (zoals uitgewerkt in de CROW 500) liggen een aantal verplichtingen die hun oorsprong vinden in de wet WIBON. Wanneer men de WIBON bekijkt dan blijkt dat de verplichtingen van de beheerder vooral toezien op één doel, namelijk het voorkomen van graafschade.

Als we hier op inzoomen valt het op dat veel bepalingen hieromtrent betrekking hebben op het delen van informatie aangaande het net; ook wel de informatieverplichting genoemd.

Wellicht de meest belangrijke en meest besproken artikelen als het gaat om de informatieverplichting zijn de artikelen 11, 13a en 19 van de WIBON:
(of scroll snel verder naar de risico’s)

Op grond van artikel 11 dient de beheerder van een net binnen één werkdag na het ontvangen van een graafmelding alle relevante gegevens over het net digitaal te verstrekken. Dit omvat naast de horizontale liggingsgegevens en de relevante eigenschappen van het net tevens de contactgegevens van de betrokken beheerder van het net. Als sprake is van een kabel of leiding met een gevaarlijke inhoud of een grote waarde, dan geeft de netbeheerder daarnaast aan of er voorzorgsmaatregelen noodzakelijk zijn en zo ja welke dit zijn. Al deze informatie gezamenlijk wordt ook wel ‘gebiedsinformatie’ genoemd. Zogenaamde huisaansluitingen waren voorheen uitgezonderd van deze verplichting, maar sinds de laatste wetswijziging dienen ook de liggingsgegevens hiervan te worden verstrekt. Hierbij geldt een overgangsregiem waarbij de uiterlijke datum van volledige registratie per discipline verschilt.

De horizontale liggingsgegevens dienen een nauwkeurigheidsmarge van 1,0 meter te hebben. Dit betekent het volgende: als de werkelijke ligging van een kabel of leiding door een grondroerder in het veld wordt vastgesteld op meer dan 1,0 meter van de ingetekende ligging, dan moet de netbeheerder op grond van artikel 19 lid 3 noodzakelijke maatregelen treffen zodat alsnog aan de nauwkeurigheidseis wordt voldaan. In de praktijk betekent dit dat de kabel/leiding opnieuw moet worden ingemeten. Er is geen wettelijke plicht om gegevens over de diepteligging (de z-coördinaat) te delen. Wel bestaat er de mogelijkheid om profielschetsen van bijvoorbeeld boringen als bijlage bij de gebiedsinformatie bij te voegen. Ook mag (onder verwijzing naar artikel 13a) van een netbeheerder worden verwacht dat hij desgevraagd gegevens over de diepteligging verstrekt als deze bekend zijn.

Wat zijn de risico’s als je niet aan de informatieplicht voldoet?

Wat zijn nu de juridische gevolgen als de beheerder door gebrekkige systemen of incomplete kennis niet tijdig, niet voldoende of in het geheel niet aan haar informatieplicht kan voldoen?

Uit rechtspraak blijkt dat de gevolgen drieledig kunnen zijn:

1. Bij kabel- en leidingschade kan het schenden van de informatieplicht door de beheerder nadelige gevolgen hebben op de hoogte van een eventueel toe te kennen schadevergoeding door de veroorzaker aan de beheerder.
2. De netbeheerder kan aansprakelijk gesteld worden door een aannemer of opdrachtgever indien het schenden van de informatieplicht de oorzaak is van vertragingen in het project.
3. De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (voorheen Agentschap Telecom), dat belast is met toezicht op de naleving van de WIBON en de CROW 500, kan dwangsommen en bestuurlijke boetes opleggen wanneer zij vaststelt dat een beheerder niet conform de WIBON en/of de CROW 500 handelt. De bestuurlijke boete kan oplopen tot EU 100.000,- per overtreding.

Lagere schadevergoeding

Wanneer je als netbeheerder niet voldoet aan de informatieplicht dan kan dat nadelige gevolgen hebben voor de hoogte van de toegekende schadevergoeding. In een arrest van 25 mei 2018 heeft de Hoge Raad een uitspraak gedaan over de juridische consequenties wanneer een beheerder haar informatie- of nauwkeurigheidsplicht schendt. In deze zaak claimde een grondroerder niet aansprakelijk te zijn voor graafschade omdat de netbeheerder onnauwkeurige informatie had verschaft. De vordering wordt afgewezen omdat de grondroerder niet conform de CROW richtlijn had gegraven en dus niet zorgvuldig was geweest. Daarbij maakt de Hoge Raad echter de opmerking dat op de netbeheerder de verplichting rust zo nauwkeurig mogelijk informatie over de ligging van het net te verstrekken, en dat een schending van deze verplichting kan leiden tot eigen schuld van de netbeheerder.¹

De Hoge Raad geeft daarmee aan dat als een beheerder zijn informatie- of nauwkeurigheidsplicht niet nakomt, dit effect kan hebben op de hoogte van de schade die vergoed dient te worden. De schending van de plicht kan “eigen schuld” met zich meebrengen in de zin van art. 6:101 BW. Dit kan als gevolg hebben dat de schade evenredig verdeeld wordt met de aan ieder toe te rekenen omstandigheden die tot de schade hebben bijgedragen. In dat geval komt slechts een beperkt deel van de door de beheerder geleden schade voor vergoeding in aanmerking.

Aansprakelijk voor vertragingsschade

Door het niet informeren van de grondroerder terwijl daar wel een plicht toe bestaat, handelt de beheerder in strijd met haar informatieplicht én in strijd met ongeschreven zorgvuldigheidsnormen. Dit kan leiden tot aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad.

Het Gerechtshof Den Haag heeft op 7 april 2020² uitspraak gedaan in een zaak waarin een aannemer een netbeheerder aansprakelijk stelde wegens vertragingsschade. Volgens de aannemer was deze vertragingsschade het gevolg van onjuiste informatieverstrekking door de netbeheerder. Het gerechtshof heeft de vordering afgewezen; dat de informatie niet nauwkeurig was levert volgens haar nog geen onrechtmatige daad op, aangezien op de grondroerder een resultaatsverbintenis rustte om de kabels positief te lokaliseren en de grondroerder dit had nagelaten. Kort gezegd; hij was dus niet zorgvuldig te werk gegaan.

Als de grondroerder wél zorgvuldig had gewerkt dan had de rechter misschien anders geoordeeld. In de praktijk zijn er regelmatig gevallen waarin een net niet bij het Kadaster is geregistreerd. De beheerder levert dan na het ontvangen van een KLIC-melding, geheel geen informatie met betrekking tot dit net. Wanneer een grondroerder vervolgens zorgvuldig aan het werk gaat en een net tegenkomt dat hij ter plaatse niet hoefde te verwachten, dan is het goed mogelijk dat eventuele stagnatieschade die dit oplevert verhaald kan worden op de beheerder. Zorg er dus voor dat je alle netten die je in beheer hebt zorgvuldig registreert.

Bestuurlijke boetes en/of dwangsommen

In een zaak van 15 december 2020 voor de bestuursrechter te Rotterdam, protesteerde een netbeheerder tegen de door de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur
opgelegde dwangsommen. De netbeheerder voerde aan dat het niet in haar macht lag om de verstrekking van gebiedsinformatie altijd conform art. 11 WIBON te laten verlopen omdat zij daarbij afhankelijk was van ICT-systemen die storingsgevoelig zijn. Hierdoor bleek de termijn van één werkdag niet altijd haalbaar. De rechter vond echter dat van de netbeheerder verwacht mocht worden dat zij de kennis en ervaring in huis heeft om ICT-problemen zoveel mogelijk te voorkomen. En ICT-problemen, als deze zich toch voordoen, op te lossen binnen de gestelde termijn van één werkdag.³ De door het RDI (Rijksinspectie Digitale Infrastructuur)
opgelegde dwangsommen waren dus terecht opgelegd.

Conclusie op basis van het bovenstaande: als beheerder moet je de informatiehuishouding goed op orde hebben. Op die manier kan je grondroerders en opdrachtgevers tijdig van betrouwbare informatie voorzien. Dit is bevorderlijk voor de samenwerking in de graafketen en de voorkoming van graafschade. Bovendien loop je dan niet het risico dat wanneer er toch graafschade optreedt, deze slechts gedeeltelijk kan worden verhaald op de gravende partij. Ook voorkomt een deugdelijke informatievoorziening dat je als beheerder aansprakelijk wordt gehouden voor stagnatieschade.

Een netbeheerder die niet voldoet aan haar wettelijke informatieplicht kan daarbij in het uiterste geval geconfronteerd worden met dwangsommen en bestuurlijke boetes van de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur.

Wil je weten hoe je kunt voldoen aan de informatieplicht voor netbeheerders? Bekijk de mogelijkheden voor juridisch advies of neem contact op en vraag naar de software-oplossingen voor netbeheerders. Met de dienstverlening van GO WIBON weet je bovendien altijd zeker dat de liggingsgegevens van jouw netten tijdig en op automatische wijze op het KLIC-systeem zijn aangesloten. Daarnaast vind je hier meer artikelen over wetten en richtlijnen voor het veilig graven.

Bronnen

1. ECLI:NL:HR:2018:772 r.o.v. 3.6.2.
2. ECLI:NL:GHDHA:2020:577
3. ECLI:NL:RBROT:2020:11523 r.o.v. 6.1.